น้ำตกน้ำมิน

	“น้ำตกน้ำมิน” หรือที่ชาวบ้านนิยมเรียกกันว่า “น้ำตกห้วยโป่ง” เป็นน้ำตกที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ และมีความสวยงามและน่ามาเยือนมากแห่งหนึ่ง โดยน้ำตก ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ของวนอุทยานน้ำตกน้ำมิน ตำบลแม่ลาว อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา น้ำตกน้ำมิน เป็นน้ำตกที่มีน้ำไหลใสเย็นอยู่ตลอดทั้งปี มีความสูงประมาณ 50 เมตร สภาพบริเวณรอบๆน้ำตก ล้วนแวดล้อมไปด้วยเหล่าต้นไม้ใหญ่น้อย และมีพืชคลุมดินนานาชนิด ขึ้นอยู่อย่างหนาแน่น นับว่าเหมาะแก่การเป็นสถานที่สำหรับศึกษาธรรมชาติได้อีกด้วย นอกจากนี้แล้ว น้ำตกแห่งนี้ ยังเป็นแหล่งกำเนิดสายน้ำที่สำคัญ สำหรับใช้ในการเกษตรกรรมของราษฎรในพื้นที่ โดยการเดินทางเข้าถึงตัวน้ำตกนั้นค่อนข้างสะดวกสบาย เพราะเป็นถนนลาดยางไปถึงน้ำตก และมีห้องน้ำสาธารณะ รองรับนักท่องเที่ยวไว้คอยบริการนักท่องเที่ยวที่มาเยือนอีกด้วย น้ำตกน้ำมิน เป็นน้ำตกที่มีความสวยงามมาก มีน้ำไหลใสเย็นอยู่ตลอดทั้งปี สภาพบริเวณ น้ำตกมีต้นไม้ใหญ่น้อย และมีพืชคลุมดินนานาชนิดขึ้นอยู่อย่างหนาแน่น พื้นดินมีความชุ่มชื้นสูงและร่มรื่น เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าและแมลงหลากหลายชนิด โดยเฉพาะสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์ตระกูลนก พื้นที่ด้านบนเหนือน้ำตกเป็นภูเขาล้อมรอบ มีลักษณะเป็นครึ่งวงกลม มีน้ำตกขนาดเล็กอีกแห่งหนึ่ง มีหน้าผาที่สูงสวยงามแปลกตา และมีถ้ำขนาดใหญ่พอสมควร มีความสลับซับซ้อนของหินย้อย มีสีสันสวยงามวิจิตรพิสดารตามธรรมชาติ มีแอ่งน้ำและน้ำผุดขึ้นมาจากใต้ดินใสสะอาด เป็นต้นน้ำสำคัญ ที่ทำให้น้ำตกน้ำมินมีน้ำไหลตลอดทั้งปีและเป็นแหล่งกำเนิดสายน้ำที่สำคัญ สำหรับใช้ในการเกษตรกรรมของราษฎรในพื้นที่ แต่บริเวณน้ำตกน้ำมิน ยังไม่ได้รับการพัฒนา และการจัดการที่ถูกต้องตามหลักวิชาการ ทำให้นักท่องเที่ยวไม่ได้รับความสะดวกความปลอดภัยและเกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งทางสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 15 พิจารณาแล้วเห็นว่า พื้นที่ดังกล่าวมีศักยภาพ ในการจัดตั้งเป็นวนอุทยานได้ เพื่อให้การบริหารจัดการป่าในพื้นที่อนุรักษ์และการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเป็นไปอย่างมี ประสิทธิภาพ ความเป็นมาของการจัดตั้งวนอุทยานน้ำตกน้ำมิน ด้วยสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 15 ได้รับแจ้งว่าเขตป่าสงวนแห่งชาติป่าน้ำเปื๋อย ป่าน้ำหย่วนและป่าน้ำลาว ท้องที่บ้านน้ำมิน ตำบลแม่ลาว อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา มีสภาพป่าที่สมบูรณ์มีทิวทัศน์ที่สวยงาม อยู่ไม่ไกลจากแหล่งชุมชน มีถนนลาดยางเข้าถึงบริเวณน้ำตก มีน้ำตกที่สวยงาม มีถ้ำหลายแห่ง และหน้าผาสูงชันสลับซับซ้อนแปลกตา มีน้ำผุดขึ้นมาจากใต้ดิน เป็นแหล่งต้นน้ำลำธารที่สำคัญเป็นจุดกำเนิดของน้ำตกน้ำมิน ควรค่าต่อการอนุรักษ์ไว้เป็นแหล่งเรียนรู้และศึกษาทางธรรมชาติ และค้นคว้าทางวิชาการ โดยเล็งเห็นศักยภาพความเหมาะสมของพื้นที่สามารถพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติและเห็นควรจัดตั้งพื้นที่ป่าดังกล่าว เป็นวนอุทยาน ต่อไป ดังนั้น เพื่อให้ได้ข้อมูลเบื้องต้น เกี่ยวกับสภาพป่า และข้อมูลในด้านการจัดการป่าบริเวณดังกล่าว สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 15 จึงมีคำสั่งที่ 800/2546 ลงวันที่ 24 พฤศจิกายน 2546 ให้ นายเรือง สัมพันธ์สิทธิ์ เจ้าพนักงานป่าไม้ 5 ออกไปดำเนินการสำรวจเบื้องต้นบริเวณพื้นที่ป่าดังกล่าว เพื่อจัดตั้งเป็นวนอุทยาน โดยให้ประสานงานกับทางอำเภอเชียงคำ ผู้นำท้องถิ่น องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ลาว ร่วมกันออกสำรวจและหาข้อมูลในพื้นที่ จนครบถ้วนไม่มีปัญหาและอุปสรรคใดๆ จนได้รับการประกาศจัดตั้งเป็นวนอุทยานน้ำตกน้ำมิน ตามคำสั่งของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช ที่ 1509/2549 และคำสั่งที่ 1510/2549 ลงวันที่ 29 กันยายน 2549 โดยแต่งตั้งให้นายเรือง สัมพันธ์สิทธิ์ เจ้าพนักงานป่าไม้ 5 ปฏิบัติราชการทำหน้าที่หัวหน้าวนอุทยานน้ำตกน้ำมิน มีพื้นที่และเขตความรับผิดชอบ ประมาณ 3,870 ไร่ สังกัดส่วนอุทยานแห่งชาติ สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 15 กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ที่ตั้ง วนอุทยานน้ำตกน้ำมิน ตั้งอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติพื้นที่ ป่าน้ำเปื๋อย ป่าน้ำหย่วน และป่าน้ำลาว ตั้งอยู่บนพื้นที่ป่าบ้านน้ำมิน หมู่ที่ 13 ตำบลแม่ลาว อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา ตามระวางแผนที่ 5047 I – พิกัด สำนักงาน 47Q – 0651543 UTM 2150730 – พิกัด น้ำตกน้ำมิน 47Q – 0651351 UTM 2150741 ลักษณะภูมิประเทศ เป็นภูเขาหลากหลาย มีความสูงและลักษณะแตกต่างกัน บางส่วนเป็นที่ราบเชิงเขา ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางตั้งแต่ 260-1,500 เมตร มีความลาดชันเฉลี่ย 40 – 90 เปอร์เซ็นต์ ลักษณะภูมิอากาศ เป็นแบบมรสุมเขตร้อน โดยได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ในช่วงฤดูฝน และลมมรสุมตะวันออกเฉียงใต้ในช่วงฤดูร้อน และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือในช่วงฤดูหนาว อุณหภูมิเฉลี่ย 9 องศาเซนเซียส และอุณหภูมิเฉลี่ยสูงสุดต่อปี 40.9 องศาเซนเซียส ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยต่อปี 1.200 มิลลิเมตร มี 3 ฤดู – ฤดูหนาวเริ่มตั้งแต่ เดือน ตุลาคม – มกราคม – ฤดูร้อนเริ่มตั้งแต่เดือน กุมภาพันธ์ – พฤษภาคม – ฤดูฝนเริ่มตั้งแต่เดือน มิถุนายน – กันยายน ลักษณะดิน สภาพทั่วไปชั้นดินหนา ดินชั้นบนเป็นดินร่วนปนทราย สีดำหรือน้ำตาลแดง ระบายน้ำได้ดี มีความร่วนซุย ปานกลาง การอุ้มน้ำหรือการดูดซึมได้ดี การถ่ายเทอากาศดี บริเวณที่ราบเชิงเขามีอินทรียวัตถุสูง ดินมีความอุดมสมบูรณ์มาก บริเวณที่เป็นเนินเขาดินมีลักษณะเป็นดินลูกรังและดินแดงภูเขา ลักษณะทางอุทกวิทยา พื้นที่ป่าตอนบนเหนือน้ำตกน้ำมิน ด้านทิศตะวันตกติดกับเขตป่าอนุรักษ์ ของอุทยานแห่งชาติภูซาง และได้รับอิทธิพลจากเทือกเขาดอยนาง ซึ่งเป็นผืนป่าผืนใหญ่ ที่มีความอุดมสมบูรณ์มาก เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร ที่สำคัญเป็นต้นกำเนิดของสายน้ำน้ำตกน้ำมิน ไหลลงสู่เบื้องล่าง ราษฎรในชุมชนและใกล้เคียง ได้ใช้ประโยชน์ในการทำการเกษตร เรือกสวน ไร่ นา เลี้ยงชีพตลอดมา เป็นหนึ่งในแม่น้ำสามสายที่ไหลมารวมกันเป็นแม่น้ำลาวสายใหญ่ สภาพทรัพยากรป่าไม้ บริเวณพื้นที่ส่วนใหญ่ เป็นป่าดงดิบเขา และป่าดงดิบริมห้วย มีสภาพป่าที่อุดมสมบูรณ์มากเชื่อมติดกับป่าอนุรักษ์พื้นที่เขตอุทยานแห่งชาติภูซาง ซึ่งเป็นป่าผืนใหญ่ เป็นต้นกำเนิดของสายน้ำลำห้วยหลายแห่ง พื้นที่ป่าจุดเด่นอยู่ที่ บริเวณน้ำตกและโดยรอบที่มีความชุ่มชื้น ร่มรื่น ต้นไม้น้อยใหญ่ ขึ้นเบียดเสียดกันเต็มพื้นที่ เป็นการเพิ่มเสน่ห์ จุดเด่น และความสวยงามแก่น้ำตกน้ำมิน ทำให้มีน้ำตกและลำธารไหลลงสู่เบื้องล่างตลอดปี บรรยากาศโดยรอบ ร่มรื่น เย็นสบาย อยู่ในพื้นที่เขตป่าอนุรักษ์ 1. ป่าดงดิบเขา ครอบคลุมพื้นที่ตามไหล่เขาและร่องห้วย ชนิดไม้เด่น เช่น ไม้ยมหิน ยมหอม กว้าว ต้นผึ้ง มะห้า ตะเคียน มะค่าโมง ตุ้มเต๋น แดงน้ำ ส้าน สมพง เป็นต้น ส่วนพืชเบื้องล่างและคลุมดิน เช่น ส้มกุ้ง ผักกูด ว่าน เฟิร์นกลีบแรด พืชวงศ์ขิงข่า วงศ์กก และวงศ์หญ้าเป็นต้น 2.ป่าดงดิบริมห้วย เป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์มีความชื้นสูง ขึ้นอยู่ตลอดสองข้างลำน้ำลำห้วยเป็นแนวยาวหรือกว้าง ขึ้นอยู่ตามแต่ลักษณะของพื้นที่และภูมิประเทศที่ต่างกันไป พันธุ์ไม้ที่พบเห็นมาก เช่น ต้นเติม มะเดื่อ ต้นไคร้น้ำ อุทุมพร เป็นต้น ลักษณะทรัพยากรสัตว์ป่า ที่สามารถพบเห็นได้ในพื้นที่ แบ่งออกเป็นกลุ่ม ดังนี้ 1. กลุ่มนก มักเป็นกลุ่มที่พบเห็นได้ง่ายที่สุด เช่น ไก่ป่า นกกระปูดใหญ่ นกคุ้ม นกเค้าแม้ว นกปรอทหัวจุก นกเอี้ยง นกแซงแซว นกกระจอก นกยูง นกน้ำ เป็นต้น 2. สัตว์ป่า เช่น หมูป่า เลียงผา เก้ง กระต่าย เม่น ลิ่น อีเห็น เป็นต้น 3. สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์สะเทินบกสะเทินน้ำ ชนิดที่พบเห็นได้แก่ งูชนิดต่างๆ 4. ตุ๊กแก กบ เขียด จิ้งจก กิ้งก่า ตระกรวด อึ่งอ่าง คางคก เต่า เป็นต้น 5. กลุ่มแมลง เช่น ด้วงผีเสื้อ ด้วงกว่าง จิ้งหรีด ผึ้ง มิ้น แมลงทับ เป็นต้น ทรัพยากรแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ 1. น้ำตกน้ำมิน สามารถเข้าไปเที่ยวชมได้ตลอดทั้งปี มีน้ำตกสูงประมาณ 20 เมตร น้ำตกกระจายเป็นวงกว้าง มีความสวยงามมาก น้ำใสเย็น บริเวณป่าใกล้น้ำตก ให้ร่มเงา ร่มรื่น เย็นสบาย ได้ยินเสียงลมพัด นกร้อง และเสียงน้ำตกดังตลอดเวลา 2 . ถ้ำและหน้าผา อยู่ทางด้านตอนบนเหนือน้ำตก ประมาณ 700 เมตร มีถ้ำที่มีขนาดใหญ่ ขนาดบรรจุคนได้ประมาณ 300 คน อยู่ 2 แห่ง หน้าผาที่มีความสลับซับซ้อน หินงอกหินย้อย สวยงามวิจิตรพิสดาร สวยงามแปลกตา หลากหลายสีสัน ตามธรรมชาติ เส้นทางไปยังถ้ำและหน้าผา รมรื่น เย็นสบาย พบแมกไม้นานาพันธุ์ บริเวณสองข้างทาง 3. เส้นทางศึกษาธรรมชาติ ระยะทางไป-กลับ ประมาณ 1 กิโลเมตร จากสำนักงานวนอุทยาน ถึงน้ำตกน้ำมิน เที่ยวชมได้ตลอดปี 4 . สัมผัสทะเลหมอกและอากาศหนาวในช่วงเดือน พฤศจิกายน-กุมภาพันธ์ ของทุกปี 5. เที่ยวชมป่าธรรมชาติที่สมบูรณ์ ศักยภาพในการพัฒนาการท่องเที่ยว ก่อนหน้านี้ น้ำตกน้ำมิน เป็นที่รู้จักของประชาชนโดยทั่วไป โดยเฉพาะคนในท้องถิ่น ใช้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจคลายร้อน ได้เป็นอย่างดี ด้วยบรรยากาศธรรมชาติ เสียงลมพัด นกร้อง และเสียงน้ำตกน้ำไหลตลอดเวลา พื้นที่อื่นๆ ที่น่าสนใจ เช่น ถ้ำ หน้าผา และความหลากหลายทางธรรมชาติในพื้นที่ของวนอุทยาน, อยู่ใกล้แหล่งชุมชน การเดินทาง สะดวก ปลอดภัยมีถนนลาดยางเข้าถึง และสิ้นสุดบริเวณน้ำตกน้ำมิน ปัจจุบันหลังได้ประกาศจัดตั้งเป็นวนอุทยานน้ำตกน้ำมินแล้วก็เริ่มเป็นที่รู้จักและสนใจของคนในพื้นที่และต่างถิ่นที่แวะเวียนเข้าไปเที่ยวชมน้ำตกน้ำมิน มีจำนวนเพิ่มมากขึ้น ทุกๆปีจะมีนักเรียน นักศึกษา และประชาชนทั่วไป ใช้เป็นสถานที่เข้าค่ายพักแรม เดินทางไกล ศึกษาเรียนรู้ธรรมชาติ ระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อมโดยใช้พื้นที่ประกอบพิธีบำเพ็ญประโยชน์ เช่น การปลูกป่า เนื่องในวันสำคัญต่างๆของประเทศตลอดมา แต่สิ่งอำนวยความสะดวก และปัจจัยพื้นฐาน ในวนอุทยานมีไม่เพียงพอต่อความต้องการของประชาชนได้อย่างทั่วถึง อาจเกิดความไม่ประทับใจ และส่งผลกระทบต่อการบริหารจัดการวนอุทยานฯได้ ดังนั้น จึงเห็นจึงควรวนอุทยานน้ำตกน้ำมิน ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวและศึกษาทางธรรมชาติ อีกทั้งเป็นการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมบริเวณนี้ให้มี ความอุดมสมบูรณ์ตลอดไป นักท่องเที่ยวและลักษณะการเข้ามาเที่ยว วนอุทยานน้ำตกน้ำมิน ยังไม่มีบ้านพัก สำหรับรองรับนักท่องเที่ยว แต่มีบริเวณสนามและลานกางเต็นท์ ที่สามารถรับนักท่องเที่ยว ได้จำนวนหลายร้อยคนได้ แต่โดยส่วนใหญ่ นักท่องเที่ยวจะเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัวไป-กลับ เนื่องจากเป็นถนนลาดยาง อยู่ไม่ไกลจากแหล่งชุมชน สะดวกและปลอดภัยในการเดินทาง การใช้ประโยชน์ในพื้นที่ก่อนประกาศเป็นวนอุทยาน พื้นที่ป่าบริเวณป่าและโดยรอบ มีความอุดมสมบูรณ์มาก เนื่องจาก พื้นที่ป่าติดกับเขตป่าของอุทยานแห่งชาติภูซาง โดยเฉพาะป่าตอนบนน้ำตก ซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร และเป็นต้นกำเนิดน้ำตกน้ำมิน มีราษฎรเข้าไปบุกรุกยึดถือครอบครองพื้นที่ทำการเกษตรกระจายทั่วไปรวมเนื้อที่ประมาณ 500 ไร่ การใช้ประโยชน์ในพื้นที่หลังประกาศจัดตั้งเป็นวนอุทยานน้ำตกน้ำมินแล้ว ทางวนอุทยานน้ำตกน้ำมิน เล็งเห็นผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญ โดยเฉพาะการบุกรุกพื้นที่ป่าตัดไม้ทำลายป่า แหล่งต้นน้ำลำธาร ที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าก็จะถูกทำลายลงไปเรื่อยส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศน์ในไมช้า จึงได้ประชาสัมพันธ์ ขอความร่วมมือจากราษฎรที่ทำการเกษตรตอนบนเหนือน้ำตก คืนพื้นที่ทำกินประมาณ 500 ไร่ ให้กับทางราชการ ก็ได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดี ต่อมาเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2550 ทางวนอุทยานน้ำตกน้ำมิน ได้ร่วมกับหัวหน้าส่วนราชการ ตำรวจ ทหาร พ่อค้าประชาชนในท้องที่อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา ทำพิธีปลูกป่าเฉลิมพระเกียรติ เพื่อพลิกฟื้นผืนป่า และแหล่งต้นน้ำลำธารให้มีความอุดมสมบูรณ์ยิ่งขึ้น โดยท่านผู้ว่าราชการจังหวัดพะเยา ปัจจุบัน (ปี 2550-2553) สภาพป่าเริ่มมีความอุดมสมบูรณ์มากขึ้นเรื่อยๆ ไม่มีหรือพบการบุกรุก พื้นที่ในเขตของวนอุทยานและเห็นได้จากสัตว์ปีกประเภทนกและเสียงเรียกของสัตว์ป่ามากขึ้น หน้าที่ความรับผิดชอบ วนอุทยานน้ำตกน้ำมิน มีหน้าที่และภารกิจเกี่ยวกับการอนุรักษ์สงวน ครอบครอง ฟื้นฟดูแลรักษา ส่งเสริมและทำนุบำรุงทรัพยากรป่าไม้ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช การจัดให้ใช้ประโยชน์จากทรัพยากรอย่างยั่งยืน โดยการควบคุมพื้นที่ป่าอนุรักษ์ ที่มีอยู่เดิมและฟื้นฟูป่าเสื่อมโทรม ให้กลับสมบูรณ์ ด้วยกลยุทธการส่งเสริม กระตุ้น และปลุกจิตสำนึกให้ชุมชน มีความรู้สึกหวงแหน และมีส่วนร่วม ในการดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมจลอดจนความหลากหลายทางชีวภาพ เพื่อเป็นการรักษาแหล่งต้นน้ำลำธาร แหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่า แหล่งอาหาร แหล่งนันทนาการ เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และเป็นแหล่งศึกษาค้นคว้า วิจัย เรียนรู้ทางธรรมชาติแก่นักเรียน นักศึกษา และประชาชนโดยทั่วไป วนอุทยานน้ำตกน้ำมิน มีหน้าที่รับผิดชอบในการบริหารจัดการพื้นที่ 1. ด้านการคุ้มครองระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพ 2 .ด้านการพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน 3. ด้านการวิจัยและพัฒนา 4 .ด้านการบริหารจัดการ 5. ด้านการมีส่วนร่วมของประชาชน ที่อยู่ติดต่อ วนอุทยานน้ำตกน้ำมิน วนอุทยานน้ำตกน้ำมิน ต.แม่ลาว อ. เชียงคำ จ. พะเยา โทรศัพท์ 053 711 402