กว๊านพะเยา

มาพะเยามิได้เยือนกว๊าน เขาว่าท่านมาไม่ถึงพะเยา เป็นคำพูดที่ทำให้ชวนค้นหา ในภาษาเหนือ กว๊านคือ น้ำลึกหรือน้ำวน กว๊านพะเยาเป็นทะเลสาบที่ใหญ่เป็นอันดับ ๓ ของประเทศทีเดียว รองจากบึงบอระเพ็ดและหนองหาน แต่กว๊านพะเยารั้งตำแหน่งแหล่งน้ำจืดใหญ่ที่สุดแห่งภาคเหนือตอนบน มีเนื้อที่ถึง ๑๒,๘๓๑ ไร่ แต่ก่อนน้ำแห้งในฤดูแล้งจึงทำให้เกิดเป็นสองแอ่ง กว๊านหลวงกับกว๊านน้อย ฝนตกหน้าน้ำทีไรน้ำท่วมไปทั่วบริเวณ ต่อมากรมประมงจึงสร้างทำนบกั้นลำน้ำอิงในปี พ.ศ. ๒๔๘๔ จึงทำให้กว๊านพะเยาเป็นบึงธรรมชาติขนาดใหญ่ มีน้ำค่อนข้างคงที่ มีน้ำสูงขึ้น ความลึกเฉลี่ย ๑.๕ เมตร กว๊านพะเยาจึงกลายเป็นที่ตั้งสถานีประมงน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดของภาคเหนือ มีชื่อเสียง ประสบความสำเร็จในการผสมเทียมปลาบึกได้เป็นครั้งแรกของโลกเมื่อปีพ.ศ. ๒๕๒๖ น้ำอิง สายน้ำสำคัญของกว๊านพะเยา มีกำเนิดเกิดขึ้นมาจากภูเขาสูงในอำเภอแม่ใจ แต่เมื่อย้อนขึ้นไปสู่ต้นสายปลายน้ำนั้น ร่องลำธารบรรจบกับแม่น้ำวัง ที่อำเภอวังเหนือ จังหวดลำปาง เกิดขึ้นจากจุดยอดกลางภูเขาสูงของต้นน้ำแห่งนี้คือ ดอยผีปันน้ำ ลำห้วยไหลลงสู่อ.แม่ใจในพะเยา คือห้วยเอี้ยง ผ่านบ้านแม่ใจสู่หนองเล็งทราย ออกสู่ทุ่งนาแม่ใจ ผ่านบ้านยืม, บ้านใหม่, บ้านต้ำ รวมลำห้วยถึง ๑๘ สาย กลายเป็นลำน้ำอิงไหลลงสู่กว๊านพะเยาที่ อ.เมือง ดังคำกลอนที่มีมาแต่โบราณว่า “สุขเย็นใจ๋ล้ำ ตุ่นต้ำต๋อมต๋ำ แม่ไล้ฮ่องคำ ลงมาไหลดั้น ไหลลงจากเขา ภูดอยเขตกั้น ฮอมลงมาสู่กว๊าน” หลอมรวมวัฒนธรรมที่สูงล้ำแห่งกว๊านพะเยาไหลสู่ลำน้ำอิง นำเรื่องราวเล่าขานของสายน้ำวกขึ้นสู่ทิศเหนือ ผ่านดอกคำใต้และจุนเข้าสู่จังหวัดเชียงราย สู่อำเภอเทิง พญาเม็งราย มาสุดสายปลายน้ำอิง ที่แนบแอบชิดลำน้ำโขงที่อำเภอเชียงของแห่งเชียงรายนี้ บรรยากาศรอบริมชายกว๊าน วัดวาอารามมากมาย นั่งเรือแจวพายไปไหว้พระศิลาถึงกลางน้ำให้ฉ่ำหัวใจ มีหมู่บ้านตำนานอยู่รายรอบกว๊าน มองไปเบื้องหน้า บรรยากาศแสนโรแมนติก มีภูเขาเป็นฉากหลัง ดอยหลวงกับดอยหนอกเด่นตระหง่าน พระอาทิตย์ลับฟ้าลาลง ดอยภูเขา สายน้ำสีทองส่องผ่านชีวิตเรียบง่ายที่พายเรือหาปลา ตั้งแต่เช้าจนเย็นย่ำทุกวัน กระชังปลามีเลี้ยงหลากหลาย ปลามากมีให้จับถึง ๕๐ ชนิดจากกว๊านแห่งนี้ ทั้งกุ้งหอย ปลากรายสวาย เทโพ ปลาจีน ชะโด ปลานิล ปลาใน และทับทิม ฯลฯ บัวหลวง ดอกม่วง และบัวสาย สวนสาธารณะที่ออกกำลังกาย กราบไหว้พ่อขุนงำเมืองที่ริมชายกว๊าน ปล่อยอารมณ์ลื่นไหลไปกับ...ร้านชากาแฟ อาหารยามเย็นริมกว๊าน ปลาบึก ปลาคังสดๆ ขึ้นชื่อสุดๆคือปลาเผากับกุ้งเต้น บรรยากาศแสนโรแมนติกแบบนี้ องค์การอนามัยโลกกำหนดให้จังหวัดพะเยาเป็นเมืองที่น่าอยู่เมืองหนึ่งของโลกและได้ชื่อว่าเป็นเมืองที่น่าอยู่ที่สุด ๑ ใน ๕ ของประเทศไทยเรา อย่าลืมแวะมาเยือนกว๊าน เมื่อผ่านมาเมืองพะเยาล่ะ